BUDDHISM: THE PALI CANON - TIPITAKA, by BINH ANSON (1996)

This article is written in Vietnamese, and requires the VPS-Times font to read

Tam Tång Kinh ñi‹n Trong HŒ Pali

Bình Anson

Perth, Western Australia

oOo

Trong 45 næm truyŠn giäng con ÇÜ©ng giäi thoát, ñÙc PhÆt thu nhÆn rÃt nhiŠu ÇŒ tº, có ngÜ©i xuÃt gia theo ngài và lÆp thành Tæng Çoàn (Sangha), có ngÜ©i cÛng còn tåi gia, g†i là các cÜ sï. Vùng truyŠn giáo cûa ngài là vùng ñông B¡c ƒn ñ¶ giáp biên gi§i xÙ Nepal, d†c theo các nhánh sông thÜ®ng nguÒn sông Gange (H¢ng hà) [1, 2, 3].

Ngài thÜ©ng ÇÜ®c g†i là ñÙc PhÆt CÒ ñàm (Buddha Gotama). Ch» "PhÆt" là ti‰ng g†i t¡t cûa "PhÆt ñà", phiên âm tØ ch» Phån "Buddha" - ngÜ©i bình dân ViŒt Nam có nÖi g†i là ông Bøt - nghïa là ngÜ©i Çã giác ng¶ (Giác Giä) . Trong các kinh sách ghi låi, ngài thÜ©ng t¿ g†i mình là Tagatatha (NhÜ Lai). Ngài có rÃt nhiŠu ÇŒ tº tØ các quÓc gia trong vùng, gÒm Çû m†i thành phÀn trong xã h¶i, lÙa tu°i, nam n», và tØ nhiŠu nguÒn gÓc tín ngÜ«ng khác nhau.

ñÙc PhÆt Çã Ç‹ låi m¶t kho tàng PhÆt Pháp quí giá gÒm nhiŠu bài thuy‰t giäng (Kinh, Sutta), thÜ©ng ÇÜ®c g†i t°ng quát là "tám vån bÓn ngàn" pháp môn, trong nhiŠu dÎp giäng dåy cho hàng ÇŒ tº tu sï, bÆc thánh thanh væn, vua chúa, cÜ sï, ... V§i s¿ phát tri‹n và bành trܧng cûa Tæng Çoàn, ngài Ç¥t ra nhiŠu gi§i luÆt Ç‹ tåo ÇiŠu kiŒn thuÆn l®i trong công viŒc tu tÆp (Vinaya, Gi§i). V§i sÓ tài liŒu hån ch‰ và tÀm hi‹u bi‰t còn hån hËp, tôi chÌ xin trình bày tóm t¡t b¶ kinh Çi‹n ñåi Tång theo hŒ Pali (Nam Phån) trong bài vi‰t nÀy.

1. K‰t TÆp Kinh ñi‹n

1.1 K‰t TÆp ñÀu Tiên

BÓn tháng sau khi ñÙc PhÆt tÎch diŒt (543 trܧc Tây lÎch), Tÿ khÜu Ma Ha Ca Di‰p (Maha Kassapa) triŒu tÆp m¶t Çåi h¶i các vÎ tu sï (Tÿ khÜu, Bikkhu), ngày nay ÇÜ®c g†i là ñåi H¶i Tæng Già I, tåi vùng ÇÒi núi ngoåi thành Rajagaha (VÜÖng Xá). Møc Çích là Ç‹ k‰t tÆp các bài kinh giäng và các ÇiŠu luÆt thành m¶t hŒ thÓng ch¥t chÈ hÖn [4]. Chû trì phÀn LuÆt là Tÿ khÜu Upali (Ðu Ba Ly), và chû trì phÀn Kinh là Tÿ khÜu Ananda (A Nan ñà), là ngÜ©i cÆn s¿ v§i ñÙc PhÆt và vì th‰ có nhiŠu dÎp nhÃt Ç‹ nghe và ghi nh§ các bài giäng cûa ngài. ñåi h¶i gÒm khoäng 500 vÎ cao tæng duyŒt låi các gi§i luÆt và các bài thuy‰t pháp, s¡p x‰p thành hai nhóm chính: LuÆt Tång và Kinh Tång. Qua nh»ng thu thÆp lúc Çó, Kinh Tång ÇÜ®c phân chia làm 4 B¶ chính.

1.2 K‰t TÆp LÀn ThÙ Hai

Trong 45 næm ho¢ng dÜÖng Çåo pháp, ñÙc PhÆt Çã Çi nhiŠu nÖi, giäng Çåo cho nhiŠu ngÜ©i và k‰t nåp nhiŠu ÇŒ tº. Các ÇŒ tº cûa ngài ª räi rác kh¡p nÖi, không th‹ nào cùng vŠ tham d¿ ñåi h¶i ÇÀu tiên. Do Çó có th‹ có m¶t sÓ bài thuy‰t giäng và gi§i luÆt phø do ñÙc PhÆt Ç¥t ra Çã không ÇÜ®c k‰t tÆp trong kÿ ñåi h¶i Çó [4].

Vì vÆy mà khoäng 100 næm sau, m¶t Çåi h¶i k‰t tÆp kinh Çi‹n ÇÜ®c t° chÙc, theo yêu cÀu cûa tæng chúng thành Vesali và Vajji [5]. Sau lÀn k‰t tÆp nÀy, LuÆt Tång ÇÜ®c mª r¶ng v§i các gi§i luÆt mà các Çåi bi‹u cho r¢ng Çã không ÇÜ®c k‰t tÆp trong kÿ ñåi H¶i I, và m¶t sÓ các bài kinh giäng khác chÜa k‰t tÆp, tåo thành m¶t b¶ kinh thÙ 5 cûa Kinh Tång (Ti‹u B¶).

Sau lÀn k‰t tÆp nÀy, LuÆt Tång và Kinh Tång xem nhÜ Çã thành hình, và các bài giäng có lë cÛng giÓng nhÜ bài giäng mà chúng ta có ÇÜ®c trong b¶ ñåi Tång hiŒn nay [4].

1.3 K‰t TÆp LÀn ThÙ Ba

M¶t træm næm sau Çó, PhÆt lÎch 218, vua Asoka (A Døc) cûa ƒn ñ¶ cho triŒu tÆp ñåi h¶i lÀn thÙ III dܧi s¿ chÌ Çåo cûa Tÿ khÜu Møc KiŠn Liên Tu ñ‰ (Moggaliputta Tissa). Ti‹u B¶ cûa Kinh Tång låi ÇÜ®c mª r¶ng và k‰t tÆp thêm nhiŠu bài kinh giäng khác. Quan tr†ng hÖn h‰t là viŒc ñåi h¶i Çã Çúc k‰t các bài bình luÆn vŠ tâm lš, tâm linh, th‹ tính và s¿ tܧng cûa vån pháp, tåo thành LuÆn Tång (Abhidhamma, Vi DiŒu Pháp).

1.4 K‰t TÆp LÀn ThÙ TÜ

Khoäng næm 20 trܧc Tây LÎch, 500 næm sau ngày PhÆt nhÆp ñåi Ni‰t Bàn, các vÎ Tÿ khÜu cûa phái Mahavihara (ñåi T¿ ViŒn) ª Tích Lan triŒu tÆp ñåi H¶i Tæng Già IV tåi Aluhivihara - gÀn thành phÓ Kandy ngày nay [1], k‰t tÆp låi các phÀn Kinh, LuÆt, và Çúc k‰t phÀn LuÆn Tång [6]. ñ‹ gìn gi» các bài giäng cûa ñÙc PhÆt dù Çã k‰t tÆp nhÜng chÌ truyŠn khÄu trong 500 næm qua, ba tång kinh Çi‹n ÇÜ®c cho vi‰t låi trên m¶t loåi giÃy b¢ng lá bÓi [4]. TØ Çó Tam Tång Pali ÇÜ®c thành hình, và không còn thay Ç°i nào khác.

Trong th©i kÿ gÀn Çây, Mi‰n ñiŒn có t° chÙc hai kÿ k‰t tÆp khác: k‰t tÆp lÀn thÙ 5, næm 1870, và lÀn thÙ 6, næm 1954. Tuy nhiên các kÿ k‰t tÆp nÀy chÌ Ç‹ làm sáng tÕ các Çi‹m chính trong kinh, nhÜng không thay Ç°i gì trong b¶ Tam Tång [5].

2. Tam Tång Kinh ñi‹n

"Tång" hay "Tàng" là giÕ chÙa, ch° chÙa, ti‰ng Pali g†i là Pitaka. Ngày xÜa tåi các chùa l§n ª nܧc ta thÜ©ng có m¶t thÜ viŒn g†i là "Tàng Kinh Các" Ç‹ lÜu tr» các b¶ kinh quí. Tam Tång theo ti‰ng Pali g†i là Tipitaka, Ba GiÕ ChÙa (The Three Baskets), gÒm có LuÆt Tång (Vinaya Pitaka), Kinh Tång (Sutta Pitaka), và LuÆn Tång (Abhidhamma Pitaka). Sau Çây là sÖ lÜ®c vŠ các tång nÀy:

2.1 LuÆt Tång

Tång nÀy bao gÒm các gi§i luÆt và nghi lÍ cho nam tu sï (Bikkhu, Tÿ KhÜu) và n» tu sï (Bikkhuni, Tÿ KhÜu Ni), cách thÙc gia nhÆp tæng Çoàn, truyŠn gi§i luÆt, sinh hoåt tæng chúng, cách hành xº trong các trÜ©ng h®p vi phåm gi§i luÆt, vv. Tång nÀy thÜ©ng ÇÜ®c chia làm 3 phÀn: B¶ Gi§i B°n (Patimokkha, Ba La ñŠ M¶c Xoa), ñåi PhÄm (Mahavagga), và Ti‹u PhÄm (Cullavagga) [8].

2.2 Kinh Tång

GÒm 5 b¶ chính (Nikaya): TrÜ©ng B¶ (Digha Nikaya), Trung B¶ (Maj-jhima Nikaya), TÜÖng Ðng B¶ (Sam-yutta Nikaya), Tæng Chi B¶ (Anguttara Nikaya), và Ti‹u B¶ (Khuddaka Nikaya). Trong hŒ Hán-Sanskrit (B¡c Phån), Kinh Tång gÒm 4 b¶ A Hàm (Agamas): TrÜ©ng A Hàm, Trung A Hàm, Tæng NhÃt A Hàm, và Tåp A Hàm. Tuy nhiên, các b¶ A Hàm nguyên bän ti‰ng Sanskrit Çã bÎ thÃt låc, mà hiŒn nay chÌ còn các b¶ ch» Hán tØ nhiŠu nguÒn gÓc khác nhau [6].

TrÜ©ng B¶ Kinh gÒm 34 quy‹n, Çã ÇÜ®c dÎch sang ViŒt ng», trong Çó có hai quy‹n ph° thông nhÃt: Kinh ñåi Bát Ni‰t Bàn (Maha Parinibanna Sutta) và Kinh ñåi Quán NiŒm (Maha Sati-pattana Sutta). Ngoài các bài thuy‰t giäng cûa ñÙc PhÆt, B¶ nÀy cÛng có các bài giäng cûa ñåi ñÙc Sariputta (Xá L®i PhÃt), vÎ ÇŒ tº hàng ÇÀu có tài thuy‰t giäng hùng biŒn nhÃt th©i Çó, và các vÎ ÇŒ tº n‡i ti‰ng khác.

Trung B¶ gÒm có 152 bài kinh s¡p x‰p trong 15 phÄm, theo tØng chû ÇŠ. B¶ kinh nÀy rÃt ph° thông trong gi§i PhÆt tº sº døng Anh ng». Bän dÎch Anh ng» ÇÜ®c hiŒu chÌnh nhiŠu lÀn, và bän dÎch m§i nhÃt së ÇÜ®c xuÃt bän bªi h¶i Buddhist Publication Society, Tích Lan, trong næm nay (1995). Các bài kinh quan tr†ng thÜ©ng có liên quan ljn phép hành thiŠn quán niŒm (Satipattana Sutta), chính ki‰n (Sammaditthi), cách tÎnh tâm (Kakacupama), cu¶c Ç©i ñÙc PhÆt (Ariyaparyesana), tÙ diŒu lj (Mahahatthipadopama), không tính (Culasunnata), quán niŒm hÖi thª (Anapanasati), vv... Có th‹ nói Çây là m¶t b¶ kinh quan tr†ng nhÃt, bao gÒm các bài giäng thi‰t y‰u trên ÇÜ©ng tu tÆp, th¿c hành l©i PhÆt dåy.

TÜÖng Ðng B¶ gÒm 2,889 bài kinh ng¡n, chia làm 5 chÜÖng và 56 phÄm. ñây là tÆp h®p các bài kinh có chû ÇŠ giÓng nhau vŠ m¶t Çi‹m thäo luÆn, ho¥c vŠ m¶t nhân vÆt nào Çó trong th©i ñÙc PhÆt. Có nh»ng bài giäng quan tr†ng vŠ 12 nhân duyên và vŠ 37 phÀn bÒ ÇŠ (37 phÄm tr® Çåo).

Tæng Chi B¶ là b¶ kinh d¿a theo cách s¡p x‰p sÓ h†c, tØ các chû ÇŠ có liên quan ljn 1 phÀn tº, 1 y‰u tÓ, dÀn dÀn lên ljn các chû ÇŠ có 11 phÀn tº hay y‰u tÓ. Vì vÆy, b¶ kinh ÇÜ®c chia làm 11 chÜÖng, gÒm 2,308 bài kinh.

Ti‹u B¶ thÆt ra không phäi là b¶ sách nhÕ, mà là tÆp h®p 15 b¶ sách nhÕ. Các kinh quan tr†ng và ph° thông là Kinh Hånh Phúc (Mangala Sutta), Tam Bäo (Ratana), TØ Bi (Metta), Pháp Cú (Dhammapada), Túc Sanh TruyŒn (Jakata), Trܪng Lão KŒ (Theragatha), Trܪng Lão Ni KŒ (Therigatha), PhÆt Sº (Buddhavamsa).

2.3 LuÆn Tång

ñây là tÆp h®p các bài giäng và tham luÆn cûa các vÎ Tÿ khÜu Ç‹ giäi thích và ghi chú các ÇiŠu PhÆt dåy trong Kinh và LuÆt Tång, ÇÒng th©i trình bày vŠ th‹ tính và s¿ tܧng cûa vån pháp, phân giäi tri‰t h†c và tâm lš h†c. LuÆn Tång gÒm có 7 quy‹n: Pháp tø (Dhammasangani), Phân biŒt (Vi-bhanga), Gi§i thuy‰t (Dhatukatha), Nhân thi thuy‰t (Puggala Pannatti), BiŒn giäi (Kathavathu), Song luÆn (Yamaka), và Nhân duyên thuy‰t (Patthana).

3. ñåi Tång ViŒt Ng»

M¥c dù PhÆt Giáo là m¶t tôn giáo l§n và Çã có m¥t lâu Ç©i tåi ÇÃt nܧc ViŒt Nam trên 18 th‰ k›, cho ljn nay chúng ta vÅn chÜa có m¶t b¶ Tam Tång ÇÀy Çû b¢ng ch» ViŒt. ñiŠu nÀy Çã ÇÜ®c ghi nhÆn tØ ÇÀu thÆp niên 1950 [5], mà Çã 40 næm qua, công tác dÎch thuÆt vÅn chÜa hoàn tÃt. M¶t d¿ án phiên dÎch và Ãn hành ñåi Tång Kinh ViŒt Nam Çã b¡t ÇÀu trª låi tØ næm 1989, d¿a trên các b¶ ch» Pali và ch» Hán. ñ‰n nay (1996), quš vÎ Hòa ThÜ®ng Çã phát hành các b¶: TrÜ©ng B¶ (và TrÜ©ng A Hàm), Trung B¶ (và Trung A Hàm), TÜÖng Ðng B¶, và Tæng Chi B¶.

Trong khi ch© Ç®i m¶t b¶ ñåi Tång ViŒt ng», quí vÎ PhÆt Tº nào muÓn nghiên cÙu thêm thì có th‹ tìm džc b¶ ñåi Tång b¢ng Anh ng» [7], do h¶i Pali Text Society, London, Ãn hành. H¶i nÀy b¡t ÇÀu dÎch Tam Tång tØ næm 1909, Çã hoàn tÃt công tác dÎch thuÆt, và thÜ©ng xuyên hiŒu chÌnh các bän dÎch. GÀn Çây, công tác hiŒu chÌnh låi có thêm các Çóng góp quan tr†ng cûa h¶i Buddhist Publication Society, Tích Lan. ñÎa chÌ liên låc:

1. Pali Text Society, 73 Lime Walk, Oxford OX3-7AD, United King-dom.

2. Buddhist Publication Society, 54 Sangharaja Mawatha, Kandy, Sri Lanka.

oOo

Bình Anson,

Mùa PhÆt ñän 1995 (PL 2539)

(HiŒu chÌnh: 04/1996)

oOo

Tham Khäo

[1] Narada Mahathera (1980), The Buddha and His Teachings, Buddhist Publication Society, Sri Lanka (ñÙc PhÆt và PhÆt Pháp, bän dÎch ViŒt ng» cûa Phåm Kim Khánh)

[2] Thích NhÃt Hånh (1992), ñÜ©ng XÜa Mây Tr¡ng, Lá BÓi, France

[3] Sister Vijira and Francis Story (1988), The Maha Parinibbana Sutta, Buddhist Publication Society, Sri Lanka

[4] Bodhesako (1984), Beginnings: The Pali Suttas, Buddhist Publication Society, Sri Lanka

[5] Thích ñÙc NhuÆn (1983), PhÆt H†c Tinh Hoa, PhÆt H†c ViŒn QuÓc T‰, USA

[6] Christmas Humprhey (1962), Buddhism, Penguin Books, UK

[7] Russell Webb (1991), An Analysis of The Pali Canon, Buddhist Publication Society, Sri Lanka

[8] Thích ChÖn ThiŒn (1991), Tæng Già Th©i ñÙc PhÆt, ViŒn Nghiên CÙu PhÆt H†c ViŒt Nam, ViŒt Nam

oOo


Trích Kinh Pháp Cú (Dhammapada):

Tâm dÅn ÇÀu m†i pháp,

tâm làm chû, tâm tåo.

Nói næng hay hành Ƕng,

theo tâm š thanh tÎnh,

hånh phúc së theo ta,

nhÜ bóng không r©i hình. (2)

HÆn thù diŒt hÆn thù,

Ç©i nÀy không th‹ có.

TØ bi diŒt hÆn thù,

Çó là luÆt ngàn thu. (5)

Dù nói ngàn ngàn l©i,

nhÜng không chút l®i ích,

Không b¢ng m¶t l©i hay,

nghe xong ÇÜ®c tÎnh låc. (100)

Dù th¡ng ngàn ngàn ngÜ©i,

trên ngàn bãi chi‰n trÜ©ng,

Không b¢ng t¿ th¡ng mình,

th¡ng mình là tÓi thÜ®ng. (103)

Dù sÓng m¶t træm næm,

phá gi§i, không thiŠn ÇÎnh,

Không b¢ng sÓng m¶t ngày,

trì gi§i, tu thiŠn ÇÎnh. (109)

Dù trên tr©i, dܧi bi‹n,

dù trÓn trong hang sâu,

không ch‡ nào trên Ç©i,

tránh ÇÜ®c quä ác nghiŒp. (127)

Tránh làm các ÇiŠu ác,

G¡ng làm các ÇiŠu lành,

Luôn tu tâm tÎnh š,

ñó l©i ChÜ PhÆt dåy. (183)