Trung B¶ Kinh (Majjhima Nikaya) là m¶t trong næm b¶ kinh chính cûa Kinh Tång (Nikaya) trong hŒ Pali (Nam Phån): TrÜ©ng B¶, Trung B¶, Tæng Chi B¶, TÜÖng Ðng B¶, và Ti‹u B¶. Trong hŒ Hán-Sanskrit (B¡c Phån), b¶ kinh tÜÖng Ùng v§i Trung B¶ Kinh là Trung A Hàm (Madhyamagama) vÓn là m¶t trong bÓn b¶ Kinh A Hàm (Agamas): TrÜ©ng A Hàm, Trung A Hàm, Tæng NhÃt A Hàm, và Tåp A Hàm.

CuÓi næm 1995 vØa qua, tôi låi có duyên may kính thÌnh ÇÜ®c ba b¶ kinh quš: The Middle Length Discourses, bän dÎch ti‰ng Anh cûa b¶ Majjhima Nikaya; Trung B¶ Kinh, bän dÎch ViŒt ng» tØ tång Pali; và Trung A Hàm, bän dÎch ViŒt ng» tØ Hán tång.

Bän DÎch ViŒt Ng»

Theo tôi ÇÜ®c bi‰t thì công tác dÎch Trung B¶ Kinh tØ Pali sang ViŒt ng» Çã b¡t ÇÀu th¿c hiŒn trong thÆp niên 1960, và các bän thäo Çã ÇÜ®c ph° bi‰n giäng dåy trong gi§i Tæng Sinh tåi ViŒt Nam tØ th©i Çó. Thêm vào Çó, m¶t vài bài kinh quan tr†ng (TÙ NiŒm XÙ, Quán NiŒm HÖi Thª, ...) cÛng Çã ÇÜ®c quš vÎ Hòa ThÜ®ng, ThÜ®ng T†a trích dÎch và ph° bi‰n trong các tÆp sách riêng rÈ.

Tuy nhiên, vào cuÓi næm 1992, ViŒn Nghiên CÙu PhÆt H†c ViŒt Nam Çã phát hành toàn b¶ Trung B¶ Kinh. B¶ kinh nÀy gÒm 3 quy‹n, Çóng bìa cÙng, ch» vàng, in trên giÃy mÕng, rÃt ÇËp. ñây là m¶t phÀn trong chÜÖng trình phát hành ñåi Tång Kinh b¢ng ViŒt ng», phiên dÎch tØ cä hai hŒ: hŒ Pali và hŒ Hán-Sanskrit. Song song v§i Trung B¶ Kinh, còn có phát hành b¶ Trung A Hàm, gÒm 4 quy‹n.

Trong khi Trung B¶ Kinh gÒm có 152 bài kinh giäng thì b¶ Trung A Hàm låi có ljn 222 bài kinh. Tuy nhiên quš vÎ Hòa ThÜ®ng dÎch giä cÛng có cho kèm m¶t bän møc løc ÇÓi chi‰u, so sánh các bài kinh trong hai hŒ væn t¿. TØ Çó chúng ta thÃy r¢ng viŒc k‰t tÆp kinh Çi‹n trong hŒ Sanskrit có phÀn khác chút ít so v§i hŒ Pali: có nhiŠu bài kinh trong TrÜ©ng B¶, TÜÖng Ðng, Tæng Chi cûa hŒ Pali thì låi ÇÜ®c hŒ Sanskrit ÇÜa vào Trung A Hàm. Tuy nhiên cÛng có m¶t vài bài kinh trong Trung A Hàm mà không thÃy k‰t tÆp trong hŒ Pali. Vì vÆy mà sÓ lÜ®ng các bài kinh trong Trung A Hàm có phÀn nhiŠu hÖn so v§i Trung B¶ Kinh.

Bän DÎch Anh Ng»

Bän dÎch Anh ng» có tên là The Middle Length Discourses of the Buddha, Nh»ng Bài Giäng C« Trung cûa ñÙc PhÆt. G†i là c« trung vì các bài giäng nÀy tÜÖng ÇÓi ng¡n hÖn, so v§i các bài giäng dài ÇÜ®c k‰t tÆp trong TrÜ©ng B¶ Kinh (Digha Nikaya, The Long Discourses), nhÜng låi tÜÖng ÇÓi dài hÖn, so v§i các bài kinh trong các b¶ TÜÖng Ðng và Tæng Chi.

ñây là m¶t bän dÎch thÙ hai b¢ng Anh ng». Trܧc Çó, vào næm 1954, bà I. B. Horner cûa h¶i Pali Text Society, London, Çã dÎch bän ÇÀu tiên, có t¿a là "The Collection of The Middle Length Sayings".

Song song v§i công tác dÎch thuÆt cûa h¶i Pali Text Society, Tÿ khÜu Nanamoli cûa h¶i Buddhist Publication Society, Sri Lanka, cÛng ti‰n hành th¿c hiŒn m¶t bän dÎch khác, trong khoäng th©i gian 1953-1956. Tuy nhiên, sau khi hoàn tÃt bän thäo ÇÀu tiên thì ngài viên tÎch vào næm 1960. Bän thäo Çó Çã ÇÜ®c Tÿ KhÜu Khantipalo xem låi, và Çã cho Ãn hành 90 bài kinh quan tr†ng nhÃt vào næm 1976, v§i t¿a ÇŠ "A Treasury of the Buddha's Words".

TØ Çó, Tÿ khÜu Bodhi, m¶t nhà PhÆt h†c n‡i ti‰ng ngÜ©i MÏ và hiŒn nay là Chû tÎch h¶i Buddhist Publication Society, ti‰p tøc công tác duyŒt và hiŒu chÌnh các bän dÎch, và Çã hoàn tÃt công tác nÀy vào næm 1995 v§i toàn b¶ 152 bài kinh.

Bän Anh ng» có phÀn phong phú và chi ti‰t hÖn các bän ViŒt ng». Ngoài phÀn dÎch kinh, các dÎch giä còn kèm theo phÀn gi§i thiŒu, 60 trang, vŠ nguÒn gÓc và bÓ cøc b¶ kinh, vŠ cu¶c Ç©i ñÙc PhÆt và các Çi‹m cæn bän cûa PhÆt Pháp trích tØ b¶ kinh. Sau Çó là 15 trang tóm t¡t tØng bài kinh m¶t. ñ¥c biŒt hÖn h‰t là phÀn chú thích gÒm 200 trang, ghi chú và giäng giäi các chi ti‰t lÎch sº cûa tØng bài kinh, và cuÓi cùng là phÀn tØ v¿ng ÇÓi chi‰u Pali-Anh, rÃt h»u ích cho các nhà PhÆt h†c.

SÖ LÜ®c VŠ Trung B¶ Kinh

Có h†c giä cho r¢ng Trung B¶ Kinh, và Trung A Hàm, là m¶t b¶ kinh quan tr†ng nhÃt, bao gÒm tÃt cä các tinh hoa và các pháp môn quan tr†ng nhÃt cûa ñåo PhÆt. B¶ kinh bao gÒm các bài giäng quan tr†ng cûa ñÙc PhÆt vŠ các cách tu hành, tÎnh tâm. Ngoài ra, b¶ kinh còn giúp chúng ta thÃy ÇÜ®c các sinh hoåt h¢ng ngày cûa ñÙc PhÆt và Tæng ñoàn trong 45 næm truyŠn Çåo.

M¥c dù nhiŠu bài kinh trong Trung B¶ Kinh là Ç‹ giäng dåy các tu sï, nhÜng chúng ta cÛng còn thÃy có nhiŠu bài kinh mà ñÙc PhÆt giäng dåy cho các thành phÀn khác trong xã h¶i, trong nhiŠu trÜ©ng h®p và hoàn cänh khác nhau: tØ các bÆc vua chúa vÜÖng giä, chÜ thiên, các bÆc chân tu kh° hånh cûa các giáo phái khác, cho ljn nh»ng nông dân, thÜÖng gia, tܧng cܧp, h†c giä, và các nhà hùng biŒn, v.v... Trong Çó chúng ta ÇÜ®c dÎp tìm hi‹u và h†c hÕi nh»ng pháp môn quan tr†ng cûa Ngài nhÜ: TÙ DiŒu ñ‰, Bát Chánh ñåo, Vô Ngã, Ni‰t Bàn, ThÆp NhÎ Nhân Duyên, NghiŒp Hành và Tái Sinh, Các BÆc ThiŠn, Các Pháp Quán NiŒm, Các BÆc Giäi Thoát, Các Th‰ Gi§i Luân HÒi, v.v...

B¶ kinh không nh»ng chÌ k‰t tÆp các bài giäng cûa ñÙc PhÆt, mà cÛng còn k‰t tÆp các bài giäng quan tr†ng cûa các vÎ Çåi ÇŒ tº cûa Ngài vào th©i Çó. Ngoài các bài kinh giäng cûa ñÙc PhÆt, chúng ta còn thÃy 9 bài kinh cûa ngài Xá L®i PhÃt (Sariputra), 7 bài kinh cûa ngài A Nan (Ananda), 4 bài cûa ngài ñåi Ca Chiên (Maha Kaccana), 2 bài cûa ngài ñåi Møc KiŠn Liên (Maha Moggallana) và m¶t bài pháp thoåi cûa Ni sÜ Dhammadinna ÇÜ®c ñÙc PhÆt khen ng®i là bÆc ñåi Trí TuŒ.

N‰u có dÎp, tôi së mån phép xin trình bài các bài giäng trong Trung B¶ Kinh m¶t cách chi ti‰t hÖn. Ÿ Çây tôi chÌ xin trân tr†ng gi§i thiŒu các b¶ kinh vØa m§i xuÃt bän nÀy ljn quš bån Çåo PhÆt tº Ç‹ chúng ta cùng nghiên cÙu và h†c hÕi.

Bình Anson,

Perth, Western Australia

Tháng 01, 1996

Tham Khäo

1. Bikkhu Nanamoli and Bikkhu Bodhi (1995), The Middle Length Discourses of the Buddha, Buddhist Publication Society, Sri Lanka, ISBN 955-24-0121-6

2. Trung B¶ Kinh (1992), ViŒn Nghiên CÙu PhÆt H†c ViŒt Nam, Sài Gòn.

3.Trung A Hàm (1992), ViŒn Nghiên CÙu PhÆt H†c ViŒt Nam, Sài Gòn.